Vrijstelling van overdrachtsbelasting voor het voedselbos, de pluktuin en agroforestry?
Overdrachtsbelasting
Sinds 1 januari 2021 zijn de tarieven van de overdrachtsbelasting aangepast. Deze aanpassing was met name gericht op de eigen woning. Het algemene tarief voor de overdrachtsbelasting is echter toen ook gewijzigd van 6% naar 8% voor de verkrijging van alle onroerende zaken behalve de eigen woning. Dit is een belastingverhoging van 33,33%! Er zijn echter voor een aantal van deze verkrijgingen vrijstellingen voor de overdrachtsbelasting van toepassing. Daarbij zijn eisen gesteld waaraan op het moment van verkrijging en soms ook gedurende een aantal jaren daarna voldaan moet worden. Een van die vrijstellingen is de zogenaamde cultuurgrondvrijstelling van artikel 15, lid 1, onderdeel q Wet belastingen van rechtsverkeer (WBR).
Cultuurgrondvrijstelling
De wettekst van de cultuurgrondvrijstelling geeft aan dat onder bij algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden van de overdrachtsbelasting vrijgesteld is de verkrijging van ten behoeve van de landbouw bedrijfsmatig geëxploiteerde cultuurgrond. Daaronder zijn begrepen de rechten van erfpacht of beklemming daarop. Onder cultuurgrond wordt mede begrepen de ondergrond van glasopstanden. De belasting die door de toepassing van deze bepaling niet is geheven, is alsnog verschuldigd indien de exploitatie als zodanig niet gedurende ten minste tien jaren wordt voortgezet. Dit laatste geldt niet indien binnen deze termijn de cultuurgrond door overheidsbeleid aan de landbouw wordt onttrokken ten behoeve van de ontwikkeling en instandhouding van natuur en landschap.
Volgens de artikelsgewijze toelichting bij artikel 15, eerste lid, aanhef en onderdeel q van de WBR wordt onder cultuurgrond naast grond die bestemd is voor veeteelt, akker-, weide-, tuin- en bosbouw en dergelijke mede begrepen de ondergrond van glasopstanden. Deze ondergrond hoeft niet zelf als kweek- of teeltmiddel te worden gebruikt. De cultuurgrond moet duurzaam en bedrijfsmatig ten behoeve van de landbouw worden geëxploiteerd. Het begrip landbouw mag ruim worden uitgelegd en omvat ook veeteelt, akker-, weide-, tuin-, en bosbouw en dergelijke.(TK 2005-2006, 30.572, nr. 9, blz. 17). In geval van de aankoop van grond ten behoeve van agroforestry, een voedselbos of een pluktuin kan dus een beroep worden gedaan op deze cultuurgrondvrijstelling. Er dient dan wel sprake te zijn en te blijven van ten behoeve van de landbouw bedrijfsmatig geëxploiteerde cultuurgrond. Dat kan ieder die zich bezighoudt met een voedselbos, pluktuin of agroforestry een voordeel van 8% bieden van veelal grote aankoopsommen.
Ten behoeve van de landbouw bedrijfsmatig geëxploiteerde cultuurgrond
In geval een verkrijger van een perceel kan aantonen dat de manier van exploiteren voldoet of zal voldoen aan het duurzaam en bedrijfsmatig gebruik ten behoeve van de landbouw zoals hiervoor is uitgelegd, is de cultuurgrondvrijstelling binnen handbereik. Dan dient vervolgens nog te blijken dat sprake is en blijft van ten behoeve van de landbouw bedrijfsmatig gebruik. In haar arrest van 4 maart 2011 heeft de Hoge Raad nader uitgelegd wat ten aanzien van de cultuurgrondvrijstelling onder bedrijfsmatige exploitatie verstaan wordt. De Hoge Raad sloot voor haar uitleg van bedrijfsmatig gebruik aan bij de definitie voor de onderneming uit de Wet op de inkomstenbelasting 2001. Deze definitie dwingt er onder andere toe dat er een streven naar voordeel moet zijn dat objectief bezien realistisch is. Dit kan worden onderbouwd met een gedegen bedrijfsplan waarin met alle kosten rekening is gehouden. Daarnaast kunnen aspecten zoals de inschrijving bij de kamer van koophandel als landbouwbedrijf, een zakelijke bankrekening, een eigen website etc. een rol spelen. Bij veel activiteiten die als agroforestry, voedselbossen of pluktuinen worden gepresenteerd, verdient dit allemaal aandacht. Veelal is de winstverwachting flinterdun of soms na verloop van tijd objectief bezien niet (meer) realistisch. Het gevolg is dat dan bij de aankoop van het perceel of gedurende de termijn van tien jaar daarna alsnog 8% overdrachtsbelasting betaald moet worden. Omdat het financieel belang al snel enige duizenden en vaak meer dan tienduizend euro is, is een goede voorbereiding van een pluktuin, voedselbos etc. dus raadzaam.
