Van landbouwgrond naar natuurgrond, Natuurpact nog 38.530 hectare te gaan
Natuurpact
In september 2013 heeft de toenmalige Staatssecretaris van Economische Zaken het Natuurpact aangeboden aan de Tweede Kamer. In haar brief aan de Tweede Kamer stond dat in het Natuurpact de ambities met betrekking tot ontwikkeling en beheer van natuur in Nederland zijn vastgelegd voor de periode tot en met 2027. Uitdrukkelijk is gemeld dat de realisatie is gedecentraliseerd naar de provincies. Door het kabinet is voor deze plannen gemiddeld € 200 mln gereserveerd om te investeren in natuur. Het doel van het Natuurpact is volgens de brief tweeledig: een aantrekkelijke en maatschappelijk waardevolle natuur en groei van de werkgelegenheid in Nederland.
Concreet werd in het Natuurpact afgesproken dat er tot in 2027 80.000 hectare aan extra natuur zal worden ingericht. Sinds 2013 is inmiddels 41.470 hectare gerealiseerd volgens de zesde voortgangsrapportage Natuur 2019. Een rekensom leert dat er nog 38.530 hectare te gaan is. Er moet vanuit gegaan worden dat daarbij niet het gemeentelijke openbare groen wordt meegenomen binnen de bebouwde kom. Veel gemeentes schroeven daarvan het onderhoud terug om kosten te besparen. Dat onder het mom van een ecologische bestemming!
Landbouwgrond wordt natuurgrond, fiscale aspecten
Vanuit de overheid zijn er een aantal regelingen getroffen om landbouwgrond om te zetten in natuur. In 2019 kreeg dit beleid door onder andere de stikstofproblematiek extra aandacht. Een van de oplossingen voor de stikstofproblematiek was de realisatie van nieuwe natuur. In de zesde voortgangsrapportage Natuur wordt een toename van 1.882 hectare verwerving in 2019 gerapporteerd. Een deel van deze hectares is nieuw door provincies verworven en betrof bijna alleen landbouwgrond.
Als agrarische ondernemer landbouwgrond aan de overheid verkoopt voor meer dan de waarde in het economisch verkeer bij agrarische bestemming (WEVAB) valt de meerdere opbrengst niet onder de landbouwvrijstelling van artikel 3.12 Wet Inkomstenbelasting 2001 (Wet IB). In beginsel is die meeropbrengst als winst belast. Daarvoor kan misschien wel een herinvesteringsreserve worden gevormd. Uiteraard dient voldaan te worden aan de daaraan gestelde eisen zoals de termijn en het voortdurend herinvesteringsvoornemen. Wat betreft dit voornemen gelden als bijkomende eis dat dit reëel en realiseerbaar moet zijn. Omdat op landbouwgrond niet wordt afgeschreven dient voor de toepassing van de herinvesteringsreserve het vervangende bedrijfsmiddel eenzelfde economische functie in het bedrijf te vervullen op grond van artikel 3.54, lid 4 Wet IB 2001. Niet alle opkoopregelingen laten dit toe! Voor de verkochte landbouwgrond zal dus nieuwe landbouwgrond gekocht moeten worden. Om die reden lijkt waarschijnlijk dat de uitvoering van het Natuurpact leidt tot een prijsstijging van landbouwgrond.
Actuele status SKNL
Er zijn echter ook landbouwgronden die in particulier eigendom blijven en die de bestemming natuurgrond krijgen. Dit is gekoppeld aan een wijziging in het bestemmingsplan en een notarieel vastgelegde kwalitatieve verplichting. De afwaardering naar natuurgrond wordt dan financieel gecompenseerd en dat vaak door middel van de Subsidie Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap (SKNL). Momenteel is hierover een procedure aanhangig bij de Hoge Raad waarin inmiddels Advocaat-Generaal Niesen conclusie heeft genomen (ECLI:NLPHR:2020:185 en ECLI:NLPHR:2020:232). In betreffende procedure gaat het erom of de voor belastingheffing vrijgestelde SKLN verrekend moet worden met de op grond van goedkoopmansgebruik zorgvuldige afwaardering van landbouwgrond naar natuurgrond. Die afwaardering dient immers ten laste van de belastbare winst te worden gebracht. DHoge Raad moet nog arrest wijzen.
Natuur is waardevol
Actueel blijkt dat natuur maatschappelijk steeds meer gewaardeerd wordt. Als gevolg van de coronacrisis wordt de natuur overbevolkt door wandelaars, trimmers, mountainbikers etc. Met het Natuurpact werd in 2013 deze waarde van natuur voor de samenleving al onderkend. Bij de realisatie van deze ‘maatschappelijke’ waarde dienen echter vooral landbouwers op hun hoede te zijn voor de fiscale gevolgen die daaraan vastzitten.
