Schadevergoeding, bron van inkomen en te verrekenen inkomstenbelasting
Bron van inkomen
De Wet op de inkomstenbelasting 2001(Wet IB 2001) gaat uit van bronnen van inkomen. In de Wet IB 2001 zijn deze inkomensbronnen in boxen ingedeeld. Dat heeft voornamelijk te maken met de tariefschijven waarmee de verschuldigde inkomstenbelasting wordt berekend. Bekende bronnen zijn inkomsten uit arbeid, winst uit onderneming, de eigen woning, inkomsten uit overige arbeid, aanmerkelijk belang, vermogen etc. Zodra er een bedrag ontvangen wordt dient de vraag zich aan of dit aan een bron van inkomen kan worden toegerekend. Bijvoorbeeld de € 100,- van de Staatsloterij kunnen niet aan een bron van inkomen worden toegerekend. Het salaris vanwege een dienstbetrekking daarentegen valt onder de bron inkomsten uit arbeid. De toerekening van een betaalde schadevergoeding aan een bron ter bepaling van de fiscale behandeling daarvan is minder eenvoudig.
Schadevergoedingen
Zoveel manieren waarop schade kan ontstaan, zoveel verschillende soorten schadevergoedingen zijn er. In geval van schadeloosstelling van materiële schade in de privésfeer, komt de inkomstenbelasting niet aan de orde. Denk daarbij bijvoorbeeld aan autoschade, inbraakschade, maar ook aan de schadeloosstelling als een privéwoning wordt onteigend. Hetzelfde geldt in beginsel voor vergoedingen vanwege persoonlijke schade zoals letselschade of immateriële schade veroorzaakt in de privésfeer. Bijvoorbeeld in geval van een schadevergoeding vanwege een medische fout of een verkeersongeluk is geen inkomstenbelasting verschuldigd. Schadeloosstellingen die verband houden met een oorzaak die zich in de privésfeer voltrok, zijn veelal belastingvrij.
Er zijn ook schadeloosstellingen die juist duidelijk verbonden zijn aan een bron van inkomen. Bijvoorbeeld de schadeloosstelling op basis van een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV). Het is bij wet geregeld dat daarvan de premies aftrekbaar zijn, maar dan zijn ook de AOV-uitkeringen belast. Ook schadeloosstellingen ter dekking van winstderving, gemis aan salaris of ander inkomen zijn eigenlijk altijd belast. Bij zulk soort schadevergoedingen is er een duidelijk verband tussen de vergoeding en de inkomenscomponent die wordt vergoed.
Een lastige categorie van schadeloosstellingen wat betreft de bepaling belastingvrij of niet vormen de vergoedingen zoals smartengeld, voor een beroepsziekte of voor (im-)materiële schade die voortvloeien uit incidenten die zijn opgetreden tijdens de uitoefening van een dienstverband en/of een eigen onderneming. Het is dan sterk van de feitelijke omstandigheden afhankelijk of er wel of geen inkomstenbelasting verschuldigd is. Een zorgvuldige fiscale toets is in zo’n geval raadzaam.
Belasting en progressienadeel als onderdeel van de schadevergoeding
Op 11 maart jongsleden heeft de Hoge Raad arrest gewezen ten aanzien van de inkomstenbelasting ter zake een schadevergoeding wegens een beroepsziekte. Daarbij was door de werkgever de schadevergoeding gebruteerd. Op die manier was een voorschot genomen op de belastingheffing. De Hoge Raad stelde in deze situatie dat de schadevergoeding op zich belastingvrij was. Daaruit volgde dat over de onverschuldigde brutering wel belasting verschuldigd was. Dit arrest toont aan dat dus zorgvuldig omgegaan moet worden met de vraag of wel of geen inkomstenbelasting over de schadevergoeding betaald zal moeten worden.
In een brief van de Staatssecretaris van financiën van 8 maart jongstleden met betrekking tot belastingheffing en schadevergoedingen werd het progressienadeel aan de orde gesteld. Dit treedt op omdat een schadevergoeding meestal ineens worden uitgekeerd. Die uitkering komt dan bovenop het overige inkomen van dat jaar. Het gevolg daarvan kan zijn dat een aanzienlijk deel van dat jaarinkomen dan belast wordt tegen het hoogste tarief. Dat volgt uit de belastingheffing op basis van de belastingschijven van box 1. Inkomen in een hogere schijf wordt tegen een hoger percentage belast. De staatssecretaris stelde dat de belastingplichtige bij het uitonderhandelen van de schadevergoeding de inkomstenbelasting en ook dit progressienadeel zou kunnen meenemen. De ervaring leert dat dit met enige regelmaat wordt vergeten.
Conclusie
In geval van schade waarbij wellicht een schadevergoeding aan de orde is, is het uiteraard op de eerste plaats belangrijk te bepalen wat voor een soort schade aan de orde is. Op de tweede plaats is dan de hoogte belangrijk. Op een derde en daarmee niet minder belangrijke plaats verdient de fiscale behandeling van de schadevergoeding zorgvuldige aandacht. Het raadplegen van een fiscale deskundige is aan te bevelen. Die aanbeveling geldt voor zowel diegene die de schade heeft geleden als de deskundige die voor de schadevaststelling is ingeschakeld. Die zou immers aansprakelijk kunnen zijn voor de schade die optreedt als de fiscale component wordt vergeten of onzorgvuldig is bepaald.
