De Wevab van landbouwgrond is niet de agrarische waarde!
Er wordt weleens vanuit gegaan dat ten aanzien van landbouwgrond de waarde in het economisch verkeer bij agrarische bestemming(wevab) kortweg kan worden aangeduid als ‘de agrarische waarde’. Die benadering lijkt voor de hand liggend, maar deze is niet correct.
In de aanschrijving van de Staatssecretaris van 25 augustus 1965 (nr. D5 / 4310, V-N 6 oktober 1965, punt 17) werd het begrip agrarische waarde voor het eerst formeel geïntroduceerd met betrekking tot de heffing van schenkingsrecht. Met veel contractuele voorwaarden waarbij de agrarische waarde het uitgangspunt was, werd beoogd de indruk van een schenking of bevoordeling weg te nemen. Wat echter vroeger onder de agrarische waarde werd verstaan, is geëvolueerd.
In de ‘begin’-jaren van agrarische waarde werd dit begrip ingevuld in overeenstemming met de hiervoor genoemde resolutie. De agrarische waarde is de waarde waarbij een nog juist lonende exploitatie wordt mogelijk gemaakt. Dit werd zelfs op 5 december 2018 door de Rechtbank Noord-Nederland nog gesteld in een zaak betreffende erfrecht. Toch is de definitie ‘agrarische waarde’ eerder genuanceerd in het arrest van de Hoge Raad van 13 februari 2004. Daarin betrok de Hoge Raad in haar arrest de door het hof tot uitgangspunt genomen definitie van het begrip agrarische waarde, te weten “het bedrag dat maximaal kan worden gefinancierd bij een nog net lonende exploitatie’. Deze benadering kan leiden tot een verschil tussen de vrije-marktwaarde en de “agrarische” waarde van het bedrijf. Omdat ‘het bedrag dat maximaal kan worden gefinancierd bij een nog net lonende exploitatie’ voor de praktijk niet altijd het gewenste resultaat gaf, werd later in resoluties de waarde in verpachte staat geïntroduceerd. Echter de ‘agrarische waarde’ had toen al zijn plek verworven in veel overeenkomsten. Daarmee blijkt dat de ‘agrarische waarde’ eigenlijk niet meer is dan een niet meer weg te denken uitkomst van een rekensom.
De waarde in het economisch verkeer bij agrarische bestemming(wevab) is volgens de Taxatierichtlijn Vastgoed de prijs die de meestbiedende agrarisch gegadigde na de beste voorbereiding zou betalen, er van uitgaande dat de grond in het kader van een landbouwbedrijf blijft aangewend, de overige niet-agrarische bestemmingen weggedacht. In de rechtspraak is deze definitie onder andere bevestigd door het Gerechtshof Amsterdam op 28 mei 2009 in een fiscale kwestie. In tegenstelling tot de agrarische waarde is de wevab dus geabstraheerd van het concrete gebruik van de landbouwgrond of de specifieke bedrijfsvoering.
Het verschil tussen wevab en agrarische waarde komt vooral tot uitdrukking bij het gebruik van deze waardes. De wevab vervult voornamelijk een functie in het fiscale recht en dan met name als het om de landbouwvrijstelling gaat. Daartoe wordt de wevab gebaseerd op de taxatie van een deskundige. De agrarische waarde heeft eveneens een fiscale dimensie bij de bepaling van een eventuele schenking. Echter de agrarische waarde heeft met regelmaat ook een civiel juridische belang. In situaties van maatschappen, cv’s of vof speelt deze bij bijvoorbeeld de verdeling van het vermogen een rol. Op dezelfde wijze duikt de agrarische waarde wel op in het erfrecht en bij echtscheidingen. Daarbij vindt de agrarische waarde zijn basis in gedegen rekenwerk.
