De kostenverhaalsbeschikking en de omzetbelasting
Zo nu en dan worden er door de overheid overtredingen ten aanzien van bestemmingsplannen of milieuvoorschriften vastgesteld. In zo’n geval wordt de overtreder meestal schriftelijk benaderd om de overtreding ongedaan te maken. Als daaraan geen gevolg wordt gegeven of als het gaat om een ernstige overtreding, wordt een last onder bestuursdwang opgelegd. Daarmee wordt heel concreet aangegeven wat de overtreder moet doen om zijn of haar overtreding ongedaan te maken. Op grond van artikel 5.21 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), is de last onder bestuursdwang een zogenaamde herstelsanctie en géén boete. Het is dus een beschikking die is gericht op het beëindigen van de overtreding. De bedoeling is het herstellen van de oorspronkelijke (rechtmatige) situatie.
Als een overtreder geen opvolging geeft aan zo’n bestuursdwangbeschikking, neemt hij fiscaal een risico. Dat is met name het geval als de overtreder een ondernemer is. Steeds mag en zal het overheidsorgaan de overtreding ongedaan maken voor rekening van de overtreder. Bij de last onder bestuursdwang wordt namelijk bijna altijd gemeld dat alle kosten die verband houden met het overheidsingrijpen, op de overtreder zullen worden verhaald. Dit komt er vaak op neer dat de overheid dan allerlei bedrijven inschakelt om ter plaatse orde op zaken te stellen, bijvoorbeeld te slopen, opruimwerkzaamheden te verrichten, materiaal af te voeren om de situatie te herstellen. Alle daarmee verband houdende kosten worden vervolgens door middel van een zogenaamde kostenverhaalbeschikking bij de overtreder in rekening gebracht.
Bij een kostenverhaalbeschikking moeten alle kosten die op de overtreder verhaald worden, gespecificeerd worden. Op die manier wordt totaalbedrag van de kosten vastgesteld en correct onderbouwd. In de praktijk betekent dit vaak dat het overheidsorgaan van alle facturen die zij ontvangen heeft kopieën bij de kostenverhaalsbeschikking voegt. Verder kunnen de kosten van ambtenaren of ander personeel die bij de voorbereiding en uitvoering betrokken worden, eveneens worden gevorderd. Ook daarvan moet een duidelijke specificatie worden toegevoegd. Op deze manier is sprake van een beschikking van een overheidsorgaan en niet van factuur van een ondernemer. Fiscaal maakt dit nogal wat uit.
De fiscale adder onder het gras zit in de facturen van aannemers en andere dienstverleners die door het overheidsorgaan werden ingeschakeld om tot uitvoering van de bestuursdwang over te gaan. Daarvan worden alle kosten inclusief de daarover berekende omzetbelasting van 21% opgenomen in de kostenverhaalsbeschikking. Deze omzetbelasting is door deze aannemers en dienstverleners berekend aan een overheidsorgaan. Die kan deze niet als voorbelasting in mindering brengen want die trad niet op als ondernemer. Een ondernemer die vanwege een overtreding te maken krijgt met een kostenverhaalsbeschikking, kan deze omzetbelasting evenmin als vooraftrek meenemen in zijn aangifte. Deze kan een kostenverhaalsbeschikking niet als een aan hem uitgereikte factuur voor de omzetbelasting aanmerken. Deze voldoet immers niet aan de daarvoor geldende factuurvereisten. Evenmin vermeldt deze apart berekende omzetbelasting die door het overheidsorgaan als zodanig wordt afgedragen. In voorkomende situaties kan een last onder dwang gevolgd door overheidsingrijpen, leiden tot een kostenverhaalsbeschikking die voor ondernemers erg kostbaar uitpakt. In de omzetbelastingwetgeving is de kostenverhaalsbeschikking niet voorzien met als gevolg een nadeel van vaak 21% extra voor de overtreder.
