De boekwaarde van een onderneming, eindvoorraad, uitgevoerd en onderhanden werk
Rond de jaarwisseling zijn er voor ondernemers posten die extra aandacht moeten hebben. Die posten zijn mede bepalend voor het bedrijfsresultaat en de boekwaarde van hun onderneming. Daarbij gaat het onder andere om de waarde van de eindvoorraad, van de uitgevoerde maar nog niet gefactureerde opdrachten en van het onderhanden werk.
Bij het bepalen van de waarde van de handelsvoorraad moet in beginsel uitgegaan worden van de kostprijs daarvan. Maar als later blijkt dat artikelen moeilijk verkoopbaar zijn, mag daarmee bij de voorraadwaardering rekening worden gehouden. Zogenaamde ‘winkeldochters’ hebben meestal een lagere waarde dan voorraadgoederen die net zijn ingekocht. Dit gegeven mag leiden tot een afwaardering van de goederen . Die afwaardering vermindert de waarde van de voorraad en komt in mindering op het bedrijfsresultaat. Zo’n afwaardering moet goed onderbouwd zijn en volgens een vast systeem plaatsvinden. Zo’n aanpak staat bekend als ‘goed koopmansgebruik’. De waardering van de handelsvoorraad moet voortkomen uit een consistente gedragslijn gebaseerd op voorzichtigheid. Rommelen met de voorraadwaardering is uit den boze. Voor de agrarische sector worden zowel voor de waardebepaling van voorraden, als voor afschrijvingen op (im-)materiële bedrijfsmiddelen jaarlijks de Landelijke landbouwnormen gepubliceerd.
Een zo nu en dan voorkomend misverstand heeft betrekking op nog niet in december gefactureerde omzet. Soms leeft de gedachte dat die pas behoeft te worden verantwoord in het bedrijfsresultaat van het jaar waarin daarvoor een factuur wordt gestuurd. Op die manier wordt dan winst verschoven naar jaren met een wellicht aantrekkelijker belastingtarief. De voorraad is lager en de winstmarge van die omzet wordt niet in het bedrijfsresultaat meegenomen. Zo’n handelswijze is als fiscaal frauduleus en het advies is om die nooit te volgen. De fiscale hoofdregel is dat omzet in het jaar verantwoord moet worden waarin deze is gerealiseerd. Het zogenaamde realisatieprincipe ligt hieraan ten grondslag. Daarbij geldt dat omzet moet worden verantwoord als aan de leveringsverplichting is voldaan.
Voor veel ondernemers lijkt het onderhanden werk steeds een bijzondere positie in te nemen. Immers daarmee is nog niet of niet geheel aan de leveringsverplichting voldaan. Ook de waardering daarvan leidt bij hen wel tot creatieve gedachten. Voor de waardering van onderhanden werk zijn behoorlijk duidelijke richtlijnen waaraan men zich moet houden. Volgens de website van de Belastingdienst gaat het bij onderhanden werk om langlopende projecten en opdrachten zoals een bouwwerk waaraan langere tijd wordt gewerkt. In de kostprijs moeten alle direct toerekenbare kosten worden meegenomen, zoals lonen, materialen, kosten en afschrijving van gebruikte machines, energie en werk door derden. Daarbij moet het constante deel van de algemene kosten, zoals loonkosten van de algemene leiding en huisvestingskosten, in de waardering worden opgenomen en moet (een evenredig deel van) de winstopslag worden geactiveerd. De winst moet voortschrijdend worden genomen. Dit betekent dat met winstneming niet mag worden gewacht tot het werk of de opdracht is afgerond. Als een opdracht voor de helft klaar is, moet dus de helft van de overeengekomen prijs op dat moment worden geactiveerd. Dit activeren leidt vervolgens tot winstneming.
Bij de aangekondigde dalende belastingtarieven lijkt het voordelig om (te) laag te waarderen en winst naar de toekomst te verschuiven. Het ligt voor de hand dat de Belastingdienst hierop scherp gaat letten. Blijf ook om die reden correct waarderen en winst nemen op het juiste moment. Dat voorkomt problemen met de Belastingdienst maar dat geeft vooral een correcter beeld van de boekwaarde en maakt een deugdelijke vergelijking van bedrijfsresultaten van opvolgende jaren mogelijk.
