De ANBI-status van een instelling
De status als algemeen nut beoogde instelling (ANBI) wordt als een voordelige uitgangspositie aangemerkt. Diegene die een schenking doet aan een organisatie met een ANBI-status, mag namelijk de eenmalige of periodieke gift meenemen in de aangifte inkomstenbelasting als aftrekbare gift. Op die manier drukt de gift wat minder op de schenker en betaalt de overheid een beetje mee. Het is voor iedere belastingplichtige voordelig om vooraf het programma ‘ANBI opzoeken’ te raadplegen. Daarmee kan worden bepaald welke organisaties als zodanig aangemerkt zijn door de Belastingdienst. Sommige instellingen zijn zelfs erkend als culturele ANBI. Dat wil voor de schenkers en donateurs van de culturele ANBI zeggen dat die recht hebben op een extra giftenaftrek. Particulieren mogen in de aangifte inkomstenbelasting 1,25 keer het bedrag van de gift aftrekken. Ondernemingen die onder de vennootschapsbelasting vallen, mogen 1,5 keer het bedrag van de gift aftrekken in de aangifte vennootschapsbelasting. Uiteraard gelden voor culturele ANBI’s strengere eisen. Verder is het zo dat over de schenkingen of nalatenschappen aan iedere ANBI geen schenk- respectievelijk erfbelasting verschuldigd is.
De Belastingdienst bewaakt de ANBI-status. De Belastingdienst doet dat bij de aanvraag van de status van algemeen nut beogende instelling. Daarvoor dient de instelling aan een twaalftal criteria te voldoen. Deze zijn op de website van de Belastingdienst vermeld. Naast de elf genoemde criteria waaraan direct wordt getoetst, legt de Belastingdienst iedere ANBI de verplichting op om voortdurend aan een aantal met name administratieve eisen te blijven voldoen. Deze twaalfde ‘eis’ wordt met regelmaat vergeten. Dit geldt overigens ook voor een aantal van de op de website genoemde criteria. Voor een deel blijkt dit vaak voort te komen uit onwetendheid bij de betrokkenen bij de stichting. Regelmatig wordt een bestuur van een stichting gevormd door welwillende vrijwilligers met een groot hart voor het goede doel. Zij hebben vaak geen kennis van de criteria die aan de ANBI-status zijn verbonden.
Een van deze criteria is dat de instelling een algemeen nut of algemeen belang moet dienen. Dit wordt ook wel aangeduid als de 90%-eis. Dit betekent dat een instelling alleen een ANBI kan zijn als tenminste 90% van de uitgaven het algemeen nut dienen. De Belastingdienst kan daarvoor de administratie opvragen (op basis van de twaalfde verplichting). Deze administratie moet voldoende inzicht geven met betrekking tot de bestedingen aan het goede doel. Dit vraagt een goed ingerichte administratie en registratie. Dit laatste wordt regelmatig vergeten. Indien de Belastingdienst bij een controle vaststelt dat niet aan de 90%-eis wordt voldaan, kan de ANBI-status met terugwerkende kracht worden ingetrokken. Dat dit zo nu en dan gebeurt, blijkt uit de uitspraak in hoger beroep van het Gerechtshof Arnhem ‘“ Leeuwarden van 15 september 2015. Daarin werd de uitspraak van de Rechtbank Noord Nederland bevestigd dat een stichting niet het algemene nut diende maar het particuliere nut. Het Hof was van oordeel dat bij die instelling primair de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemers voorop stond zodat het particuliere belang en niet rechtstreeks het algemeen belang werd gediend. Het gevolg van het intrekken van de ANBI-status was dat zowel voor de instelling als voor haar begunstigers allerlei belastingvoordelen vervielen.
